De bedijkers van de polder Charlois in 1460

Abstract

Volgens een oude zegswijze heeft God de wereld geschapen, maar de Nederlanders Nederland. En hoewel “scheppen” misschien niet het juist woord is, zit hier een kern van waarheid in. Vooral het noorden en westen van het land zijn het resultaat van menselijk ingrijpen, van grootschalige ontginning van veengebieden, landaanwinning, droogmaking van meren en herbedijking van overstroomde gebieden.
In dit artikel staat de vraag centraal wie het land hebben vormgegeven en wat hun motieven waren. Voor de 16e eeuw en later zijn wij hierover goed ingelicht, maar niet voor eerdere eeuwen.1 Om hier wat aan te doen, beschrijft dit artikel de bedijking van de polder Charlois in 1460. In 1913 heeft R. Bijlsma hier al over gepubliceerd en in 1921 W.F. de Waal, maar deze auteurs wisten niet dat er een lijst overgeleverd is van de participanten in de bedijking.2 Bovendien zijn er sindsdien vele bronnen toegankelijk gemaakt die ons helpen een beeld te vormen van de participanten en hun netwerken, zoals de leenrepertoria die in het tijdschrift Ons Voorgeslacht gepubliceerd zijn.3
In dit artikel zullen wij eerst de voorgeschiedenis van de polder Charlois en de uitgifte in 1460 behandelen. Hierna komen de participanten in de bedijking, hun netwerken en hun motieven aan bod. Het artikel sluit af met een korte conclusie, die de bedijking van Charlois in breder perspectief plaatst en enige suggesties voor verder onderzoek geeft.